Çanakkale Savaşı, I. Dünya Savaşı sırasında 1915–1916 yılları arasında Gelibolu Yarımadası´nda Osmanlı İmparatorluğu ile İtilaf Devletleri arasında yapılan deniz ve kara muharebeleridir.   İtilaf Devletleri; Osmanlı İmparatorluğu´nun başkenti İstanbul´u alarak İstanbul ve Çanakkale boğazlarının kontrolünü ele geçirmek, Rusya´yla güvenli bir erzak tedarik ve askeri ikmal yolu açmak, başkent İstanbul´u zaptetmek suretiyle Almanya´nın müttefiklerinden birini savaş dışı bırakarak İttifak Devletlerini zayıflatmak amaçları ile ilk hedef olarak Çanakkale Boğazı´nı seçmişlerdir. Ancak saldırıları başarısız olmuş ve geri çekilmek zorunda kalmışlardır. Kara ve deniz savaşı sonucunda iki taraf da çok ağır kayıplar vermiştir.    Osmanlı İmparatorluğu, Almanya´nın Rusya´ya savaş ilan ettiğı 1 Ağustos 1914´ün hemen ertesi günü, Almanya ile bir ittifak antlaşması imzalamıştır. Bu antlaşma, imparatorluğun eninde sonunda Almanya´nın ana gücünü oluşturduğu İttifak Devletleri safında fiilen savaşa gireceği anlamına gelmektedir. Enver Paşa, fiilen savaşa girmeyi, seferberliğin tamamlanmamış olması ve Çanakkale Boğazı savunmasının tamamlanmaması gibi gerekçelerle ertelemeye çalışmıştır. Ancak Almanya, bir an önce savaşa fiilen girilmesi için baskılarını sürdürmüştür. Bu baskılar, Akdeniz´de İngiliz donanması önünden çekilen Goeben ve Breslau savaş gemilerinin İstanbul´a gelmesiyle bir oldu bittiye getirilmişti. Daha sonra Osmanlı Donanması´na bağlı bir grup gemiyle Karadeniz´e açılan bu gemiler 27 Ekim 1914 tarihinde Rus limanlarını bombalayınca Rusya, Osmanlı İmparatorluğu´na savaş ilan etmiştir.   Birleşik Krallık Donanma Bakanı Winston Churchill, 1914 yılı Eylül ayında Çanakkale Boğazı´nın donanmayla geçilerek İstanbul´un işgalini öngören bir planı Başbakan Herbert Asquith´e vermiştir. Plan, çeşitli evrelerden geçerek uygulamaya kondu ve Birleşik Krallık ve Fransa gemilerinden oluşan bir donanmanın Boğaz´a geniş çaplı saldırıları 1915 Şubat ayında başlatıldı. En güçlü saldırı ise 18 Mart 1915 günü uygulamaya konuldu. Ancak Birleşik Donanma ağır kayıplara uğradı ve deniz harekatından vazgeçmek zorunda kalındı.   Deniz harekatıyla İstanbul´a ulaşılamayacağı anlaşılınca bir kara harekatıyla Çanakkale Boğazı´ndaki Osmanlı sahil topçu bataryalarını ele geçirmek planı gündeme getirilmiştir. Bu plan çerçevesinde hazırlanan İngiliz ve Fransız kuvvetleri 25 Nisan 1915 şafağında Gelibolu Yarımadası´nın güneyinde beş noktada karaya çıkarılmıştır. İngiliz ve Fransız çıkarma kuvvetleri her ne kadar Seddülbahir ve Arıburnu sahillerinde köprübaşları oluşturmayı başardılarsa da Osmanlı kuvvetlerinin inatçı savunmaları ve zaman zaman giriştikleri karşı taarruzlar sonucunda Gelibolu Yarımadası´nı işgalde başarılı olamadılar.   Bunun üzerine sahildeki kuvvetler takviye edilmek için Arıburnu´nun kuzeyinde Suvla Koyu´na 6 Ağustos 1915 tarihinde yeni kuvvetlerle bir üçüncü çıkarma yapılmıştır. Ancak 9 Ağustos´ta Kurmay Albay Mustafa Kemal´in Birinci Anafartalar Muharebesi olarak bilinen karşı taarruzunda İngiliz Komutanlığı ihtiyat tümenini ateş hattına sürerek sahilde tutunmayı ancak başarabilmiştir. Mustafa Kemal ertesi gün Kocaçimentepe – Conk Bayırı hattında yeni bir karşı taarruz gerçekleştirmişti, bu hattaki Anzak birliklerini de geri atmıştır. İngiliz ve Anzak kuvvetlerinin İkinci Anafartalar Muharebesi olarak bilinen genel taarruzları ise Osmanlı savunmasını aşamamıştır. Tüm bu gelişmelerin sonrasında İngiliz, Anzak ve Fransız kuvvetleri Gelibolu Yarımadasını 1915 yılı Aralık ayı içinde tahliye etmiştir.  

ÇANAKKALE SAVAŞLARININ NEDENLERİ (MADDELER HALİNDE) 1. 1911-1912 yıllarında Osmanlı Devleti son Afrika toprakları olan Trablusgarp ve Bingazi´yi İtalya´ya bırakmış, 1912-1913 Balkan hezimeti ise, 500 yıldır Türk olan Rumeli´deki son Türk hakimiyetini yok etmişti. Bu yüzden Osmanlı Devleti kaybettiği toprakları geri almak istemesi   2. İngiliz ve Fransızların İstanbul´u ele geçirmek istemesi ve İstanbul´a giden yol ise Çanakkale Boğazı´ndan geçer. Bulgar ordularının İstanbul kapılarını zorlaması, İstanbul ve boğazların güvenliğinin tehlikeye girmesi.   3. Ekonomisi kötüye giden Rusya´ya gerekli yardımı götürmek. Ve Anadolu´daki petrol yataklarını ele geçirmek.   4. Balkan Savaşları´nda yara almış Osmanlı devleti´ne ikinci hamleyi vurarak tamamen çökertmek. Bu sayede de Avrupa´ya açılabilme emellerini gerçekleştirmek.   5. İki Alman gemisinin Akdeniz´de İngiliz ve Fransız donanmasından kaçarak Türk bayrağı altında Rus limanlarını bombalaması.   6. Osmanlı Devleti´nin bu sebeplerden dolayı savaşa girmek zorunda kalması ve müttefiği olduğu Almanya´nın savaşı kazanacaklarına inanması.   ÇANAKKALE SAVAŞI´NIN SEBEPLERİ Güçlü bir devlet olan ve dünya dengelerini altüst eden Almanya´dan rahatsız olan İngiltere ve Fransa´nın, Birinci Dünya Savaşı´nda, Osmanlı Devleti´ne ait olan Çanakkale Boğazı´nı ele geçirerek, müttefikleri Rusya´ya yardım götürmek ve İstanbul´u işgal ederek Osmanlı Devleti´ni savaş dışı bırakmak istemeleridir. Savaş 18 Mart 1915 tarihinde başlamıştır.   İngiltere ve Fransa ile Osmanlı ve Alman orduları arasında geçen ve iki taraftan toplam 500,000´den fazla insanın "kaybına" (ölüm, firar, esir, sakatlanma ve hastalıklar) neden olan savaşın ardından İtilaf Devletleri Çanakkale Boğazı´nı geçememiş, İstanbul´u işgal edememiştir.   ÇANAKKALE SAVAŞININ SONUÇLARI İngiltere ve Fransa ile Osmanlı ve Alman orduları arasında geçen ve iki taraftan toplam 500,000´den fazla insanın "kaybına" (ölüm, firar, esir, sakatlanma ve hastalıklar) neden olan savaşın ardından İtilaf Devletleri Çanakkale Boğazı´nı geçememiş, İstanbul´u işgal edememiştir. Pek çok tarihçi, Rusya´da zorda kalan çarlık rejimi devrilmesinde ve I. Dünya Savaşı 2 yıl uzamasında bu olayın önemli payı olduğu görüşündedirler.   Çanakkale Savaşı, müttefikleriyle Rusya´nın irtibatını önlemiş, bu arada Lenin ve yandaşları Bolşeviklerin Ekim Devrimi Çarlık Rusyası´nda Gregoryen takvimine göre 25 Ekim 1917´de, (Miladi takvime göre 7 Kasım 1917) Petrograd´daki Kışlık Saray´ın Lenin önderliğindeki Bolşeviklerin eline geçmesiyle başlayan ve Sovyetler Birliği´nin kurulmasına yol açan olaylar dizisidir. Rusya savaş dışı kalmıştır. Bu durum ihtilal Rusyası ile müttefiklerini birbirinden ayırmıştır. Sovyet Rusya Kurtuluş Savaşı yıllarında Ankara hükumetine belirli ölçüde lojistik destek sağlamıştır.   Bu savaşlar, İngiliz ve Fransız kuvvetlerini Gelibolu Yarımadası´na bağlamış, Almanya ve müttefiklerinin yükleri hafiflemiştir. Savaşta, çok sayıda eğitilmiş insan kaybedilmesi nedeniyle cumhuriyet döneminde eğitilmiş insan sıkıntısı çekilmiştir.   Mustafa Kemal bu savaşta Conkbayırı Anafartalar ve Arıburnu´nda görev yapmıştır. Çıkartmanın ilk günü Conkbayırı´ndaki müdahalesi ve savaşın son aşamalarında üstlendiği görevler, Mustafa Kemal´in askeri yeteneklerini ortaya çıkarmış, "Anafartalar Kahramanı" olarak tanınmasını sağlamıştır.  

ÇANAKKALE ZAFERİ ŞİİRLERİ   Çanakkale Şehitlerine   Şu boğaz harbi nedir? Var mı ki dünyada eşi? En kesif orduların yükleniyor dördü beşi  Tepeden yol bularak geçmek için Marmara´ya Kaç donanmayla sarılmış ufacık bir karaya.  Ne hayasızca tehaşşüd ki ufuklar kapalı! Nerde gösterdiği vahşetle "bu: bir Avrupa´lı"  Dedirir, yırtıcı, his yoksulu, sırtlan kümesi, Varsa gelmiş, açılıp mahpesi, yahut kafesi!  Kafa, göz, gövde, bacak, kol, çene, parmak, el, ayak Boşanır sırtlara vadilere sağnak sağnak.  Saçıyor zırha bürünmüş de namerd eller, Yıldırım yaylımı tufanlar, alevden seller.  Veriyor yangını, durmuş da açık sinelere, Sürü halinde gezerken sayısız teyyare.  Top tüfekten daha sık, gülle yağan mermiler, Kahraman orduyu seyret ki, bu tehdide güler!  Ne çelik tabyalar ister, ne siner hasmından; Alınır kal´a mı göğsündeki kat kat iman?  Hangi kuvvet onu, haşa edecek kahrına ram? Çünkü te´sis-i ilahi o metin istihkam  Şüheda gövdesi, bir baksana, dağlar taşlar... O, rüku olmasa, dünyada eğilmez başlar,  Vurulup tertemiz alnından uzanmış yatıyor; Bir hilal uğruna ya Rab, ne güneşler batıyor!  Ey bu topraklar için toprağa düşmüş asker, Gökten ecdad inerek öpse o pak alnı değer.  Ne büyüksün ki kanın kurtarıyor tevhidi, Bedr´in aslanları ancak bu kadar şanlı idi.  Sana dar gelmeyecek makberi kimler kazsın? "Gömelim gel seni tarihe" desem sığmazsın.  Hercümerc ettiğin edvara da yetmez o kitap Seni ancak ebediyetler eder istiab.  "Bu taşındır" diyerek Kabe´yi diksem başına, Ruhumun vahyini duysam da geçirsem taşına,  Sonra gök kubbeyi alsam da rida namiyle Kanayan lahdine çeksem bütün ecramiyle  Mor bulutlarla açık türbene çatsam da tavan Yedi kandilli Süreyya´yı uzatsam oradan.  Sen bu avizenin altında bürünmüş kanına Uzanırken gece mehtabı getirsem yanına.  Türbedarın diye ta fecre kadar bekletsem, Gündüzün fecr ile avizeni lebriz etsem.  Tüllenen magribi akşamları sarsam yarana, Yine bir şey yapabildim diyemem hatırana...  Ey şehit oğlu şehit, isteme benden makber, Sana ağuşunu açmış duruyor Peygamber.    Mehmet Akif ERSOY